Ναοί

Είναι ο κυριότερος ενοριακός ναός του Θεσπρωτικού. Χρονολογείται στα τέλη του 18ου αι. Είναι τρίκλιτη βασιλική με δίρριχτη στέγη και ο διαχωρισμός των κλιτών γίνεται με 4 λίθινους κίονες. Στα δυτικά βρίσκεται ο γυναικωνίτης.
Ο ναός καλύπτεται από τοιχογραφίες του 1797. Το λιθόκτιστο, οκταγωνικό κωδωνοστάσιο, χτισμένο το 1808, βρίσκεται δυτικά της εκκλησίας. Στο αψίδωμα της κόγχης του ιερού υπάρχει η χρονολογία κτίσεως του ναού (1794). Η τιμώμενη εικόνα της εκκλησίας έγινε στη Μονή Λαμπόβου της Β.Ηπείρου το 1678.

Στο παλαιό κάστρο των Ρωγών που βρίσκεται στο 58ο χλμ. της Εθνικής Οδού Πρέβεζας – Ιωαννίνων, σε κατάφυτο λόφο, βρίσκουμε τη Μονή Θεοτόκου Ρωγών. Το κάστρο αυτό, κατασκευάστηκε κατά τους Ρωμαϊκούς χρόνους και επισκευάστηκε στη συνέχεια κατά τη Βυζαντινή εποχή (μεταξύ 1436-1691), καταστράφηκε τελικά κατά την τουρκοκρατία. Εδώ βρισκόταν η αξιόλογη πόλη του Μεσαίωνα «Ρωγοί». Από τη μεσαιωνική πόλη σήμερα δεν σώζεται τίποτα.
Στο εκκλησάκι φτάνουμε από ανηφορικό μονοπάτι. Διακρίνονται ερείπια κελιών και χαγιατιού. Ο μονόχωρος Ναός, που αποτελείται από νάρθηκα, καθολικό και ιερό, είναι τοιχογραφημένος. Ελάχιστα φωτίζεται από δυτικά. Υπάρχει επιγραφή ανακαινίσεως του 1609 ή του 1687.
Δίπλα από την είσοδο υπάρχει πλάκα που αναγράφει:
«ΕΝ ΤΑΥΤΗ ΤΗΝ ΠΑΛΑΙ ΜΟΝΗ ΚΑΙ ΕΠΙΣΚΟΠΗ ΡΩΓΩΝ ΑΡΧΙΕΡΑΤΕΥΣΕ 1820 – 1826 Ο ΕΘΝΟΜΑΡΤΥΡΑΣ ΙΩΣΗΦ ΣΠΟΥΔΑΙΟΤΑΤΑΣ ΠΡΟΣΕΝΕΓΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΤΗ ΠΑΤΡΙΔΙ ΕΝ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙΩ ΑΓΩΝΙΣΘΕΙΣ ΚΑΙ ΘΥΣΙΑΣΘΕΙΣ 13-4-1826».

Ανατινάχθηκε μαζί με υπέργηρους και αρρώστους στο Μεσολόγγι.

Η εκκλησία του Αγ. Βαρνάβα βρίσκεται 3χλμ. ανατολικά της κωμόπολης του Λούρου, ανάμεσα στον ποταμό Λούρο και τον παραπόταμό του Ξεροπόταμο, σε ένα δάσος από λεύκες, Ιτιές και πλατάνια. Δύο επιγραφές αναφέρουν ότι ο ναός κτίστηκε αρχικά το 1149 από τον Κωνσταντίνο Μάγιστρο Μανιάκη και ξανακτίστηκε το 1833 από τον Κώστα Παπαχρήστο και το γιό του Δημήτριο.

Στη σημερινή του μορφή είναι δικιόνιος τρουλαίος, καλυμμένος με σύστημα καμαρών, φουρνικών και σφενδονίων. Στην ημικυκλική αψίδα σχηματίζονται πέντε τυφλά αψιδώματα. Οδοντωτή ταινία περιτρέχει τη στέγη του ναού, του τρούλου και της αψίδας. Τοιχογραφίες του 19ου αι. σώζονται μόνο στην αψίδα του Ιερού. Το σημερινό τέμπλο της εκκλησίας είναι νεότερο κτιστό.

Ο ναός του Αγ. Βαρνάβα έχει επιχωθεί τουλάχιστον 1,5μ. από τα νερά του ποταμού. Το δάπεδο του σημερινού ναού είναι χαμηλότερο κατά 3 σκαλοπάτια από το έδαφος και καλύπτεται με πλάκες. Σώζονται ορισμένες επιτύμβιες πλάκες, που πιθανόν προέρχονται από ρωμαϊκό νεκροταφείο. Το δάσος γύρω από το ναό του Αγ. Βαρνάβα έχει διαμορφωθεί σε χώρο αναψυχής με βρύσες και παιδική χαρά και αποτελεί χώρο περιπάτου και αναψυχής.

Στο δρόμο από Πρέβεζα προς Παραμυθιά (49ο χλμ.), μέσα στο χωριό Κλεισούρα και στη δεξιά πλευρά, υπάρχει ο Ναός Αγίου Γεωργίου. Το χαγιάτι του Ναού είναι ασβεστωμένο και έχει δύο εισόδους. Στη δεξιά είσοδο διακρίνεται εσωτερική επιγραφή με τη χρονολογία 1855.  Ο Ναός έχει τρίκλιτο καθολικό και στρογγυλό τρούλο με οδοντωτή ταινία στο γείσο. Ανάμεσα στο νάρθηκα και το καθολικό υπάρχει πέτρινος τοίχος. Το τέμπλο του Ναού είναι πέτρινο. Έχει μόνο τοιχογραφίες σε όλους τους χώρους από τους Χιοναδίτες ζωγράφους Ματθαίο και Κων/νο.

Δυόμισι αιώνες (από τα μέσα ταυ 18ου αι., κτισμένος) διανύει ήδη ο ναός του Αγίου ΑΘανασίου Φιλιππιάδος, όπως έμμεσα προκύπτει από αρκετά κατεστραμμένη επιγραφή, πάνω από τη νότια είσοδο του ναού.  Ένα αιώνα μετά, το 1847, κτίσθηκε ο πυλώνας που περιβάλλει το νεκροταφείο και το 1866 ο πυλώνας του κωδωνοστασίου.  Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι τοιχογραφίες του ναού. Εκατό χρόνια αργότερα, το 1861-62, κτίσθηκε ο νέος ενοριακός ναός της Φιλιιππιάδος, ο ναός του Αγίου Βησσαρίωνα, το περίτεχνο πέτρινο κωδωνοστάσιο του οποίου, κτισμένο το 1912-13 από Πραμαντιώτη τεχνίτη, αέρινο λες, κεντρίζει την προσοχή και προκαλεί τον θαυμασμό του προσκυνητή.

Ο Ναός του Αγίου Δημητρίου βρίσκεται ανάμεσα από τα χωριά Αμμότοπο και Γοργόμυλο Πρέβεζας και είναι δείγμα μονόχωρου ναού με νάρθηκα, της Ηπείρου. Γραφική η εσωτερική πορτούλα από το καθολικό προς το νάρθηκα (γυναικονίτη).
Εκτός από τον τύπο του νάρθηκα (γυναικονίτη), υπάρχει και άλλος τύπος πιο διαδεδομένος που χτιζόταν ψηλότερα από το επίπεδο του καθολικού, για να αναγκάζει τον πιστό να σκύβει στο κατέβασμα (ταπεινότητα, μετάνοια, μεταμέλεια αυτών που τιμωρούνταν να λειτουργούνται στο νάρθηκα), αλλά και των σημερινών που μπαίνουν από το νάρθηκα όταν δεν υπάρχει άλλη είσοδος. «Κατά Καλλιγάν: στο Νάρθηκα έμεναν οι κατηχούμενοι, οι τιμωρημένοι και η τρίτη κατηγορία των χριστιανών»

Εδώ στην Ήπειρο: κατά την τουρκοκρατία μόνο για τις γυναίκες που παρακολουθούσαν τη λειτουργία πίσω από πέτρινους τοίχους ή καφασωτά (και με χωριστή είσοδο σε πολλές ή χωριστό χαγιάτι, όπως π.χ στην Άνω Βίτσα ή της Αγίας Παρασκευής στα Σουδενά). Το καθολικό και σήμερα σε μερικά χωριά = Ανδρικό ή αντρώο και το Νάρθηκα γυναικονίτη. Στο καθολικό οι γυναίκες έμπαιναν μόνο καθημερινή για καθάρισμα και ποτέ στο ιερό (και σήμερα). 

Ο μητροπολιτικός ναός του Αγ. Χαραλάμπους ιδρύθηκε τον 18ο αι., στη θέση παλαιότερου ναού. Είναι κτισμένος στον τύπο της μονόχωρης βασιλικής, στην ανατολική εξωτερική πλευρά της οποίας έχει εντοιχιστεί τμήμα ρωμαϊκής σαρκοφάγου. Στη νοτιοανατολική γωνία της εκκλησίας έχει επίσης προσαρτηθεί νεότερο, πυργόμορφο κωδωνοστάσιο. Αλλεπάλληλες επεμβάσεις έχουν αλλοιώσει τη μορφή του μνημείου.  Ο ζωγραφικός του διάκοσμος του ναού αποτελείται από μεγάλους πίνακες ελαιογραφίας που καλύπτουν τους πλάγιους τοίχους και την ξύλινη οροφή. Πρόκειται για αντίγραφα έργων θρησκευτικής ζωγραφικής, μεγάλων ευρωπαίων καλλιτεχνών. Αξιόλογο επίσης είναι το ξυλόγλυπτο τέμπλο, ο άμβωνας επάνω σε κορινθιακό κίονα και ο δεσποτικός θρόνος. Στο τέμπλο υπάρχουν εικόνες του 18ου αι., χαρακτηριστικά έργα της Επτανησιακής Σχολής.

Η εκκλησία του Αγ. Αθανασίου βρίσκεται στην Πρέβεζα και είναι μονόχωρη βασιλική, με ημικυκλική κόγχη ανατολικά. Ακολουθεί δηλαδή έναν αρχιτεκτονικό τύπο ιδιαίτερα διαδεδομένο στα Επτάνησα. 
Το εσωτερικό του ναού έχει τοιχογραφίες, που χρονολογούνται στο 1780, σύμφωνα με την σχετική επιγραφή. Ιδιαίτερα εντυπωσιακή είναι η οροφή της εκκλησίας, όπου σε διάχωρα έχουν τοποθετηθεί ζωγραφιστοί πίνακες με σκηνές από την Παλαιά Διαθήκη, τα Θαύματα του Χριστού κ.α.

Στο ξυλόγλυπτο τέμπλο του ναού, τα διάστυλα του κάτω μέρους είναι ζωγραφισμένα κατά την επτανησιακή συνήθεια. Επίσης στην εκκλησία σώζονται αξιόλογες εικόνες επτανησιακής τέχνης.

Καιρός